Гэты агляд атрымаўся больш аб'ёмным, чым звычайна. За мінулыя два тыдні ў свеце адкрытага кода адбылося шмат важных падзей: выпуск ядра Linux 3.0, выхад Java SE 7, абнаўленне KDE 4.7, рэарганізацыя праекта ў новай версіі Joomla 1.7. Цікавы анонс зрабілі ў супольнасці Mozilla аб пачатку стварэння аперацыйнай сыстэмы B2G. Варта звярнуць увагу на выхад сэрвера струменевага вяшчання Moment Video Server 1.0. І, вядома ж, нельга прайсці міма відэароліка, які кампанія Microsoft прэзентавала на юбілей Linux.

Linux 3

Вось і адышла ў лету нязручная, па меркаванні Лінуса Торвальдса, нумарацыя ядра Linux 2.6.х. Аўторак 21 ліпеня 2011 года можна лічыць ужо гістарычнай датай: у гэты дзень на свет з'явіўся рэліз Linux 3.0.

Як тлумачыў сам Торвальдс, падставай для змены нумарацыі стаў 20-гадовы юбілей праекта, які святкуецца ў гэтым годзе. Ніякіх кардынальных і, тым больш, рэвалюцыйных змяненняў у трэцяй версіі ядра, у параўнанні з галінай 2.6, няма. Па сутнасці, Linux 3.0 - гэта Linux 2.6.40.

Аднак і зводзіць змены нумара да фармальнай юбілейнай прычыны было б не зусім правільным. Трэцяя версія хоць і не з'яўляецца рэвалюцыйнай, аднак яна з'явілася ў выніку дзесяцігадовай эвалюцыі галіны 2.6. І за гэтыя гады ў ядро была ўнесена вельмі вялікая колькасць новаўвядзенняў і функцый. А паводле законаў дыялектыкі, колькасць рана ці позна пераходзіць у новую якасць.

Адной з новых якасцяў сучаснага ядра Linux я б назваў яго выкарыстанне ў "хмарных" вылічэннях. Цяпер Linux з'яўляецца адной з галоўных тэхналогій, на аснове якой гэтыя "хмарныя" інфраструктуры ствараюцца. Напрыклад, у самым папулярным у свеце "воблаку" Amazon EC2, які прадстаўляе паслугі ўзроўню IaaS (інфраструктура як сэрвіс), вельмі папулярнымі з'яўляюцца вобразы Linux-дыстрыбутываў Ubuntu, CentOS, Fedora.

Так як асновай "хмарных" тэхналогій з'яўляецца віртуалізацыя, то сімвалічным выглядае поўнае завяршэнне ў трэцяй версіі ядра інтэграцыі гіпервізара віртуальных машын XEN. Цяпер у "ванільным" Linux цалкам забяспечана падтрымка узроўняў віртуалізацыі Dom0 і DomU без неабходнасці прымянення дадатковых патчаў і іншых распрацовак.

Важнасць тэхналогій віртуалізацыі добра ілюструе і той факт, што ў гэтым пытанні вялікую актыўнасць праяўляе нават кампанія Microsoft, якая ўнесла ў ядро Linux код драйвера для падтрымкі сваёй фірмовай сістэмы віртуалізацыі Hyper-V. Праўда, гэты код спрабавалі ў свой час ціхай сапай ліквідаваць па прычыне недастатковай якасці. Аднак у адказ Microsoft развіла такую кіпучую дзейнасць па паляпшэнні свайго драйвера, што нават увайшла ў пяцёрку самых актыўных кантрыб'ютараў Linux-ядра сярод карпарацый, саступіўшы толькі Red Hat, Intel, Novell і IBM.

Але аб сяброўскіх адносінах Microsoft і Linux мы яшчэ пагаворым у гэтым аглядзе крыху пазней.

Таксама у трэцяй версіі ядра варта адзначыць наступную функцыянальнасць:

• ў сістэму памяці дададзена рэалізацыя новага тыпу кэша Cleancache, прызначанага для больш эфектыўнай працы з ня важкімі дадзенымі;
• ядро зараз будзе мець функцыю "Wake on WLAN", якая дазваляе перавесці сістэму ў рэжым нізкага спажывання энергіі suspend з захаваннем актыўнасці бесправаднога сеткавага інтэрфейсу;
• для файлавай сістэмы Btrfs рэалізавана аўтаматычная дэфрагментацыя.

З выхадам Linux 3 з'явіліся і новыя верcии патчаў з рэалізацыяй працы Linux-ядра ў рэжыме рэальнага часу. Раней для праекта Real Time Linux выкарыстоўвалася ядро версіі 2.6.33. З пераходам на трэцюю версію ядра новыя версіі патчаў зведалі значную перапрацоўку і аптымізацыю.

Java SE 7 і палітыка

Канец ліпеня адзначыўся выхадам сёмай версіі платформы Java Standard Edition. Распрацоўка сёмага рэлізу Java, якая доўжылася пяць гадоў, суправаджалася не толькі рашэннем тэхналагічных пытанняў. Трэба абавязкова спыніцца і на "палітычных" момантах у развіцці Java.

Як вядома, Sun Microsystems, пачынаючы з 2006 года, метадычна ператварала платформу Java у адкрытае ПЗ на аснове ліцэнзіі GPL. У выніку ўжо ў 2008 годзе свабодны камплект распрацоўшчыка OpenJDK з'явіўся ў некаторых дыстрыбутывах Linux.

У мінулым годзе Sun была паглынута кампаніяй Oracle. Пасля гэтага агрэсіўная палітыка Oracle, накіраваная на павелічэнне свайго кантролю над Java, прывяла, пачынаючы з восені мінулага года, да крызісу ў супольнасці распрацоўшчыкаў гэтай платформы.

З аднаго боку Oracle дэманструе прыхільнасць прынцыпам адкрытасці. І ў гэтым дачыненні, напрыклад, зроблены вялікі крок насустрач адкрытасці - у якасці эталоннай рэалізацыі Java SE 7 цяпер выкарыстана менавіта рэалізацыя OpenJDK.

Але з іншага боку свабодныя альтэрнатыўныя рэалізацыі платформы Java, такія, як, напрыклад, Apache Harmony, з боку Oracle зараз падвяргаюцца яшчэ большай дыскрымінацыі, чым гэта было ў часы Sun Microsystems.

На думку некаторых аналітыкаў, размова наогул ідзе пра спробу самага сапраўднага знішчэння праекта Apache Harmony. І гучны скандал з патэнтнымі прэтэнзіямі Oracle да Google Android - гэта ж таксама частка ціску на альтэрнатыўную платформу Java, так як Android выкарыстоўвае напрацоўкі менавіта Apache Harmony.

На момант выхаду Java SE 7 у кіраўніцкім камітэце JCP па развіцці Java назіраецца сапраўдны раскол. Супраць палітыкі Oracle адкрыта выступае Google. А фонд Apache ў канцы мінулага года ў знак пратэсту выйшаў з камітэта JCP.

І канкрэтных крокаў у вырашэнні гэтага крызісу пакуль не назіраецца. Натуральна, наяўнасць "палітычнага" крызісу негатыўна ўплывае і на тэхналагічнае развіццё платформы. Калі б не гэты крызіс, цалкам магчыма, што Java SE 7 была б значна "смачней" ў тэхнічным плане.

Mozilla B2G

Але як бы ні была распаўсюджана платформа Java, у асяроддзі распрацоўшчыкаў усё больш пачынае пераважаць меркаванне, што будучыя праграмныя платформы павінны грунтавацца на вэб-тэхналогіях. У гэтай сувязі ўдзельнікі супольнасці mozilla.dev.platform анансавалі стварэнне аперацыйнай сістэмы на базе браузэра Firefox пад назвай Mozilla B2G.

Уласна, акрамя гэтага анонсу, пакуль яшчэ нічога канкрэтнага праект прапанаваць грамадскасці не можа. Вядома толькі, што аперацыйная сістэма Mozilla B2G будзе аналагічная Google Chrome OS. А адрозненнем B2G ад Chrome OS будзе яе накіраванасць на мабільныя прылады - смартфоны, планшэты і г.д.

KDE SC 4.7

Але, па праўдзе кажучы, цяпер усё жадаюць быць мабільнымі. Мабільнай платформай хоча быць нават цяжкавагавік сярод працоўных графічных асяроддзяў - KDE 4. Каб стаць прывабнай платформай для мабільных сістэм, распрацоўнікі KDE робяць значныя намаганні, што дэманструе версія 4.7 гэтага праекта, якая выйшла на мінулым тыдні.

Так, напрыклад, для лепшай мабільнасці ў мэнэджар KWin была інтэгравана падтрымка OpenGL ES 2.0, што дазваляе забяспечыць магчымасць працы абалонкі Plasma Workspace на мабільных прыладах. У параўнанні з раней выкарыстоўваным glx-бэкэндам, рэалізацыя на базе OpenGL ES адрозніваецца большай лёгкасцю і хуткадзейнасцю.

У KDE SC 4.7 значна спрошчана гукавая падсістэма Phonon, якая зараз выкарыстоўвае універсальны адзіны бэкэнд VLC. Хоць Phonon першапачаткова ствараўся як праслойка для розных мультымедыя-інтэрфейсаў - DirectShow пад Windows, QuickTime пад Mac, Xine, GStreamer ці PulseAudio для Linux. Але, сапраўды, прасцей жа падтрымліваць адзін бэкэнд, чым заапарк інтэрфейсаў.

Яшчэ можна адзначыць, што ў дысплейны менеджэр KDM дададзена падтрымка загрузчыка Grub2. І зараз карыстальнікі KDE таксама могуць ўказваць аперацыйную сыстэму, у якую трэба перазагрузіцца, прама ў акне завяршэння працы KDM.

Рэарганізацыя Joomla 1.7

Сярэдзіну лета шмат распрацоўшчыкаў выкарыстоўвала для рэарганізацыі сваіх праектаў. Напрыклад, на новы ўзровень распрацоўкі пераходзіць праект папулярнага http-сервера nginx, які раней развіваўся толькі намаганнямі свайго аўтара расійскага праграміста Ігара Сысоева. Але цяпер Сысоеў вырашыў стварыць сапраўдную кампанію з мэтай забяспечыць па-сапраўднаму камандную працу над праектам.

Але самыя вялікія рэарганізацыі прайшлі ў праекце папулярнай сістэмы кіравання вэб-кантэнтам Joomla. У сярэдзіне ліпеня з'явілася версія 1.7, асноўнай асаблівасцю якой стала новая арганізацыя выпускаў гэтай CMS.

Па-першае, з версіі 1.7 праект перайшоў на пачасовы цыкл выпуску. Гэта значыць, што новыя версіі Joomla будуць выходзіць раз у паўгоддзе, як, напрыклад, Linux Ubuntu, замест таго, каб быць выпушчанай, калі ўсе запланаваныя функцыі будуць цалкам рэалізаваныя. Вось як, напрыклад, выходзіць Linux Ubuntu.

Прычым мяркуецца і стварэнне версій Joomla з павялічаным тэрмінам падтрымкі LTS (Long Term Support). Першай LTS-версіяй намечана Joomla 1.8, якая павінна з'явіцца ўжо ў студзені 2012 года.

Другім новаўвядзеннем у працэс распрацоўкі з'яўляецца падзел праекта на платформу і непасрэдна саму CMS. Гэта значыць каталаг "librarie/joomla" ператварыўся ў асобны базавы фрэймворк, на аснове якога можна не толькі кіраваць кантэнтам, але і ствараць свае ўласныя функцыі, адміністрацыйную панэль і г.д.

Moment Video Server 1.0

Працягваючы тэму распрацовак для Інтэрнэту, адзначу з'яўленне першай версіі сэрвера струменевага відэа Moment Video Server. Гэты відэасервер створаны расійскімі распрацоўшчыкамі. Зыходны код відэасервера Moment даступны пад ліцэнзіяй GPL.

Moment дазваляе арганізаваць вяшчанне струменевага відэа ў Інтэрнэце або па лакальнай сетцы. Для прагляду відэа карыстальніку досыць адкрыць старонку відэасервера ў інтэрнэт-браўзэры і выбраць канал.

Па заявах распрацоўшчыкаў, Moment вылучается прастатой пры ўсталёўцы і далейшым выкарыстанні. А таксама самі распрацоўшчыкі абяцаюць высокую прадукцыйнасць і надзейнасць свайго сервера.

Сябры навек

І вяртаючыся зноў да тэмы 20-годдзя Linux, нельга абыйсці падарунак, які зрабіла з гэтай нагоды кампанія Microsoft. Зарабіўшы грошай на патэнтавым тролінгу ў дачыненні да паспяховых прадуктаў на аснове Linux, рэдманцкi гігант частку грошай выдаткаваў на стварэнне віншавальнага відэароліка ў гонар юбілею праекта Лінуса Торвальдса.

У сярэдзіне ліпеня на сайце video.linux.com з'явілася відэа "Microsoft проста хоча павіншаваць з днём нараджэння!". У гэтым відэароліку Microsoft намякае, што час супрацьстаяння Windows і Linux прайшоў, сякеру вайны трэба закапаць і распаліць люльку міра.

Па праўдзе кажучы, на відэаролік заказчыкі з Microsoft маглі б і больш грошай выдаткаваць, каб зрабіць мультфільм хоць бы каляровым. Але, як гаворыцца, падоранаму пінгвіну ў зубы не глядзяць.

Міхаіл АСТАПЧЫК