На мінулым тыдні афіцыйна выйшаў дыстрыбутыў Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot. У цэлым навінкі новай версіі нельга назваць рэвалюцыйнымі. Але затое іх вельмі шмат, і таму гэты агляд будзе практычна прысвечаны толькі Ubuntu 11.10. І, вядома ж, трэба аддаць даніну памяці адыйшоўшаму ад нас Дэнісу Рытчы, аднаму са стваральнікаў Unix і мовы Сі, без якіх свет ВПЗ, магчыма, нават і не адбыўся б.

Развітанне з Рытчы

На сайце "КВ" ужо паведамлялася сумная вестка пра смерць аднаго з выдатных інжынераў-праграмістаў 20-га стагоддзя Дэніса Рытчы, што быў адным са стваральнікаў мовы праграмавання Сі і аперацыйнай сістэмы Unix. Той самай сістэмы Unix, чые галіны BSD, Linux, MacOS, Android выкарыстоўваюцца ў большасці звёнаў сучасных інфармацыйных тэхналогій, і чыя філасофія спарадзіла Інтэрнэт.

Рытчы быў ціхім, не занадта адкрытым, не публічным чалавекам. Ён і памёр гэтак жа ціха 8 кастрычніка. Пра яго смерць шырокай грамадскасці зрабілася вядома толькі праз некалькі дзён дзякуючы паведамленню ў Google+ ад яго сябра і калегі Роба Пайка.

У адрозненне ад шаленства ў "Жывых Журналах" з нагоды смерці Стыва Джобса, гэтая сумная навіна не выклікала прыкметнай хвалі водгукаў у блогах. Хіба што на форумах праграмістаў, шматлікім з якіх Рытчы, што называецца, "даў кавалак хлеба", аддалі павагу родапачынальніку сучаснай Unix-эпохі на створанай ім жа мове.

#include <stdio.h>
int main(void){
 printf("goodbye, world :( \n");
 return(70);
}

Ubuntu 11.10 Oneiric Ocelot

А тым часам эпоха Unix працягваецца. І працягваюць яе ў тым ліку і дыстрыбутывы GNU/Linux.На мінулым тыдні таксама, можна сказаць, ціха з'явілася новая версія Ubuntu 11.10 з кодавай назвай "Oneiric Ocelot", і карыстальнікі гэтай сістэмы атрымалі запрашэнне на абнаўленне.

Зараз дыстрыбутыў Ubuntu, шмат у чым дзякуючы намаганням выдатнага дзеяча сучаснага IT-свету Марка Шаттлварта, набыў значную папулярнасць сярод карыстальнікаў GNU/Linux. Калі дыстрыбутывы SUSE, Mandriva ў сувязі з рэарганізацыяй і зменай кіраўніцтва перажываюць зараз складаны пераходны перыяд, то праект Ubuntu пад кіраваннем Шаттлварта развіваецца ўпэўнена нават у цяперашні крызісны час.

Упэўненасць Шаттлварта ў сваіх сілах настолькі вялікая, што ён нават задумаў ў гэтым годзе поўны пераход сістэмы на уласны фірменны графічны інтэрфейс Unity. Гэтае графічнае асяроддзе прыйшло на змену працоўнай абалонцы GNOME 2, якая і цяпер у многіх выклікае настальгічныя пачуцці, а гэтак жа нежаданне пераходзіць на новыя варыянты працоўных інтэрфейсаў. Аднак Шаттлворт няўмольны і адназначна мае намер развіваць абалонку Unity і ў далейшым.

У рамках развіцця Unity ў гэтым восеньскім выпуску Ubuntu была прадстаўлена аблегчаная версія гэтага графічнага інтэрфейсу Unity 2D. Дадзеная версія прызначана для маламагутных кампутараў са слабай відэакартай.

Версія Unity 2D напісана з выкарыстаннем бібліятэкі графічных прыкладанняў Qt. Аднак візуальна гэтае аблегчанае асяроддзе выглядае як і стандартнае асяроддзе Unity. Праўда, ў ёй няма прыгожых анімацыйных эфектаў, якія патрабуюць пашыраных магчымасцяў відэакарты.

Па маіх суб'ектыўных адчуваннях, Unity 2D на нэтбуку працуе не нашмат хутчэй Unity. Аднак, магчыма, на яшчэ больш слабых сістэмах Unity 2D прадэманструе больш значную розніцу ў хуткасці.

Што ж тычыцца асноўнага працоўнага стала Unity, то тут таксама праведзена вялікая работа па яго паляпшэнню. Па-першае, ажыццёўлена партаванне на GTK + 3, што прывяло да павелічэння прадукцыйнасці графічнага інтэрфейсу. Абалонка сапраўды запрацавала хутчэй, чым у папярэдняй версіі.

Пры гэтым няцяжка здагадацца, што ад пераходу на GTK + 3 магчыма з'явяцца памылакі, якіх у папярэдняй версіі Unity не назіралася. Ці ж некаторая функцыянальнасць - раскладкі клавіятуры, сістэмныя паведамленні - будзе працаваць не так, як гэта было ў Ubuntu 11.04. Таму карыстальнікам Oneiric Ocelot варта быць гатовым да ўсяго гэтага.

Па-другое, было зроблена шмат змен знешнягя выгляду Unity. Напрыклад, панэль пераключэння паміж працуючымі прыкладаннямі з дапамогай класічнай камбінацыі клавіш Ctrl + Tab, цяпер падобная на панэль прыкладанняў Launcher, але ж ў гарызантальным становішчы. Пры гэтым на гэтай гарызантальнай панэлі некалькі вокнаў аднаго і таго жа прыкладання групуюцца і могуць раскрывацца ў вертыкальнае меню.

Кнопка з лагатыпам Ubuntu, з дапамогай якой выклікаецца Dash, перамясцілася на вертыкальную панэль прыкладанняў. І ў самім Dash былі зроблены змены ў дызайне. Напрыклад у гэтую панэль была дададзена у правай частцы магчымасць фільтраваць вынікі, націскаючы на кнопкі з назвамі катэгорый пошуку ці іншымі параметрамі.

У склад дыстрыбутыва дададзены дапаўнены камплект шрыфтоў Ubuntu, які ўключае два новых напісання. Першае - гэта монашырнае напісанне Monospace, усе знакі якога маюць фіксаваную шырыню, што павінны ацаніць праграмісты, так як манашырныя шрыфты выкарыстоўваюцца ў эмулятарах тэрміналаў і ў рэдактарах кода. Другое напісанне - гэта Condensed як варыянт напісання з кампактным размяшчэннем літар Regular.

Завяршаючы размову аб Unity, варта звярнуць увагу і на канцэптуальны бок пытання аб працоўных асяродзях. Як бы ні развіваўся і ні паляпшаўся гэты графічны інтэрфес, усё роўна знойдзецца шмат расчараваных. І гэта расчараванне звязана менавіта з канцэпцыяй гэтага працоўнага асяроддзя.

Unity займае сваю філасофію ў MacOS. Гэта, напрыклад, выяўляецца ў памяньшэнні колькасці даступных сістэмных налад, каб просты карыстальнік ў іх не заблытаўся. Аднакёсць і іншыя карыстальнікі, якія любяць самі цалкам наладжваць сваё асяроддзе аж да апошняга піксела на экране. Такім карыстальнікам з выхадам новай версіі сапраўды варта прыгледзецца да іншых интефейсаў.

Тым больш што з даўніх часоў існуюць альтэрнатыўныя зборкі гэтага дыстрыбутыва з альтэрнатыўнымі графічнымі абалонкамі. Напрыклад, і на гэты раз былі прадстаўлены альтэрнатывы ў выглядзе Kubuntu на аснове KDE 4.7, Xubuntu на аснове XFCE 4.8, Lubuntu на аснове LXDE.

Да таго ж у афіцыйным рэпазітары стала досупна новае працоўнае асяроддзе GNOME 3. Для яе ўстаноўкі можна цяпер задзейнічаць стандартны Ubuntu Software Center.

Пераходзячы да змен у праграмным забеспячэнні новай версіі Ubuntu, таксама нагадаю і пра альтэрнатыўныя ISO-вобразы, са спецыяльнымі падборкамі прыкладанняў. Напрыклад, ёсць падборка адукацыйных прыкладанняў Edubuntu. Маецца спецыялізаваная падборка Mythbuntu для арганізацыі кампутара ў якасці хатняга кінатэатра.

Асабліва хацелася б адзначыць сістэму Ubuntu Studio, прызначаную для працы з музыкай і мультымедыя. Тут падабраны не толькі спецыялізаваныя праграмы, але і сабрана спецыяльнае ядро Linux з падтрымкай рэжыму lowlatency, неабходнага для прафесійнай апрацоўкі мультымедыя. Таму для зборкі прафесійнага DAW-сэквенсора OpenOctaveMidi,што нядаўна з'явіўся, павінна быць добрай ідэяй выкарыстанне менавіта Ubuntu Studio.

Што цікава, пачынаючы з Oneiric Ocelot, практычна ўсе ISO-вобразы асноўнага і альтэрнатыўных зборак распаўсюджваюцца і ў выглядзе ўсталявальнага DVD. Акрамя традыцыйнага CD зараз можна спампаваць DVD-вобраз памерам у 1,5 гігабайта, на якім маюцца важныя дадатковыя праграмы Inkscape, GIMP і іншыя.

Само сабой у новай версіі Ubuntu абнавілася сістэмнае і прыкладное праграмнае забеспячэнне. У першую чаргу Oneiric Ocelot мае ядро Linux юбілейнай версіі 3.0.

З сістэмных навінак варта адзначыць новы дысплейных менэджэр LightDM, што прызначаны для запуску карыстальніцкіх сесій. Гэты дысплейных менэджэр больш лёгкі і хуткі, чым ранейшы GDM. І, галоўнае, ён з'яўляецца універсальным і не прывязаны канкрэтна да GNOME.

Што ж тычыцца прыкладных праграм, то ў Ubuntu 11.04 у якасці паштовага кліента выкарыстоўваецца цяпер Thunderbird замест выкарыстоўванага раней Evolution. Праграма кіравання электроннай поштай Evolution, магчыма, па меркаванні распрацоўнікаў, валодае залішняй функцыянальнасцю для звычайнага радавога карыстальніка.

Для арганізацыі рэзервовага капіявання уключаны ў базавы набор сістэмных праграм пакет Deja Dup. Гэта прыкладанне з простым графічным інтэрфейсам. Праграма дазваляе захоўваць бэкап лакальна на жорсткі дыск, або капіяваць іх на выдалены сэрвэр, ці нават захоўваць у "хмарных" сэрвісах Ubuntu One і іншых. Deja Dup мае функцыі сціску і шыфравання дадзеных, інкрэментаванага рэзервовага капіявання.

З базавага складу праграм выключаны менэджэр пакетаў Synaptic. А ў фірмовай графічнай ўтыліце Ubuntu Software Center праведзены значны рэдызайн ў бок яшчэ большага выкарыстання візуальных эфектаў. Зараз "Цэнтр прыкладанняў Ubuntu" вельмі падобны на App Store і навагоднюю ёлку адначасова.

Як відаць на скрыншоце, у Ubuntu Software Center з'явіліся і платныя праграмы. Як мы меркавалі раней, у асноўным платнымі прыкладаннямі ў Ubuntu стануць кампутарныя гульні. Так яно і апынулася.

І трэба сказаць пра сэрвэрную версію Ubuntu. Хаця дыстрыбутыў першапачаткова рабіўся толькі для дэсктопаў.

У версіі дыстрыбутыва прызначанага для сэрвэраў зроблены пераход на выкарыстанне OpenStack ў якасці асноўнай cloud-платформы. Прычым ўключана апошняя версія Diablo, што выйшла зусім нядаўна.

Раней выкарыстоўвалася "хмарная" платформа Eucalyptus. Абедзве гэтыя платформы прызначаны для разгортвання "хмарнай" інфраструктуры ўзроўню IaaS.

Таксама пачата распаўсюджванне варыянту Ubuntu ARM Server Edition. Гэты сэрвэрны варыянт Ubuntu прызначаны для партатыўных сэрвэрных платформаў на базе працэсара ARM.

Міхаіл АСТАПЧЫК